Набивање на почвата е еден од најголемите еколошки проблеми на интензивното земјоделско производство. Земјиштето е необновлив ресурс и е непроценливо природно богатство. Затоа е клучно секој од нас да стори се што може за да не го уништи и деградира. Важно е да се грижиме за него. Како да се спречи деградација на почвата, односно да се поправи прекумерната набиеност?
Земјиштето е еден од најважните ресурси во производството на храна.
Плодноста на почвата се одредува според неговиот состав и својства (морфолошки, физички, хемиски и биолошки). Почвите полека се формираат во природата, и во процес на деградација тие брзо се уништуваат.
Во 2015 година, Организацијата за храна и земјоделство (ФАО) го прогласи земјиштето за необновлив ресурс, што укажува дека претставува непроценливо природно богатство. Почвата е полифазен систем, кој се состои од цврсти, течни и гасовити фази.
Набивање на почвата доведува до нејзина деградација
Набивање на почвата е процес што доведува до промена на односот на цврсти, течни и гасовити фази на штета на гасните и течните фази. Се јавува како последица на природните процеси (влијание на атмосферските врнежи) и човековите дејства.
Интензивната форма на земјоделско производство често доведува до нарушување на физичките, хемиските и биолошките својства на земјиштето.
Од аспект на физичките својства, набивањето на почвата е сериозен проблем што доведува до промени во физичките, механичките и водно-воздушните својства и е еден од главните фактори за деградација на почвата.
Деградацијата на почвата , без оглед дали е предизвикана од природни процеси или човечка активност, може да се дефинира како намалување на способноста на почвата да ја извршува својата улога, прво како средина погодна за одгледување на растенија, а потоа како регулатор на режимот на вода и филтер важен за заштита на животната средина.
Земјоделските машини го компресираат земјиштето и ја нарушуваат неговата структура
Во земјоделското производство најголемо влијание врз набивањето на почвата, како резултат на големиот број на газење, имаат машините.
Современата моќна механизација ја нарушува структурата на земјата. Се создаваат проблеми со набивање на почвата, намалување на органската материја во почвата, што влијае на нејзината структура и стабилноста на структурните агрегати.
Со набивање на почвата, нејзината порозност се намалува . Ако вкупната порозност се намали на помалку од 45% , почвата е класифицирана во категоријата еколошки неповолни почви.
Кога вкупната порозност е намалена на околу 35%, тогаш станува збор за нездрава почва за развој на коренот, а кога е намалена на под 35%, почвата е во категоријата заболени почви.
Во порите на почвата, покрај водата, има и воздух (кислород). Намалувањето на содржината на кислород на под 10% го забавува развојот на корените и растенијата.
Набиената почва има и неповолни топлински својства. Наутро е постудено и напладне потопло, амплитудата на температурата е 3 ºC поголема од обработливата земја. Оваа поголема варијација на температурата дополнително делува како стрес врз култивираното растение.
Нарушувањата на физичко-хемиските својства, режимот на вода и воздух и топлина имаат влијание врз микробиолошката активност на почвата, што директно влијае на ослободување на лесно достапни хранливи материи во почвата.
Одгледувањето култури во монокултура ја зголемува можноста за деградација на почвата бидејќи некои култури ја напуштаат почвата во различна физичка состојба, што зависи од видот на коренскиот систем, претходно применетите мерки, подготовката на површината и пред сеидбата, како и агротехничките и временските услови при бербата.
Поправка на прекумерно набивање на почвата
Примената на ѓубриво е најдобрата агротехничка мерка со која ќе се намали набивањето на почвата, бидејќи долгорочното оплодување исклучиво со органски ѓубрива обично доведува до зголемување на општата порозност, намалување на најголемата густина и набивање на почвата, пред се во обработливиот слој.
За да се зачува плодноста на почвата, но и нејзините физички својства, потребно е да се воведат алтернативни органски ѓубрива. Одгледувањето на меѓусебни култури за зелено ѓубриво игра значајна улога во одржливото земјоделство.
Меѓукултурите индиректно го зголемуваат здравјето на почвата, позитивно влијаат на структурата на почвата, ја зголемуваат инфилтрацијата, капацитетот на водата на теренот и го намалуваат набивањето на почвата.
Растенијата со влакнест коренов систем има позитивно влијание врз структурата на почвата поради врзувањето на агрегатите на почвата. Растителни видови со моќен и добро развиен корен систем можат да послужат за ублажување на набивањето на почвата.
Затоа, потребно е системот за плодоред на фармата да биде составен од растителни видови со различна структура на коренот.
Пченицата е растителен вид кој најдобро толерира послаба обработка и погуста почва. Забележано е дека земјоделските култури како пченка, просо и ‘рж ги ублажуваат ефектите на набивањето на почвата.
Квалитетното земјиште е предуслов за успешен развој на земјоделството. Бројни и биотички и абиотички, а главно антропогени фактори го загрозуваат понатамошниот развој и профитабилноста на земјоделското производство.
За повеќе корисни стории посетете ја рубриката Агро совети, како и нашите социјални мрежи Facebook и Viber.
