Морковот припаѓа на семејството на штитоцветни растенија и е двогодишна билка. Се користи во исхраната како коренест зеленчук поради својот нутритивен состав, многуте минерали и витамини. Морковот содржи најмногу јаглехидрати, што го прави богат со хранливи материи.
Најважниот витамин е каротин, односно провитамин А, но содржи и други витамини: Б1, Б2, Б6, К, Д и Ц. За морковите, можеме да кажеме дека ја има оваа форма и намена нешто повеќе од триста години,а со текот на времето, се создаде корени во различни бои, бидејќи неговата прва намена била одгледување на ароматични лисја, а дури подоцна коренот започнал да се користи во исхраната на луѓето.
Ако одгледуваме моркови за пазари и ги користиме во исхрана, тогаш тоа се одгледува како годишна култура, и ако го одгледуваме за семе и понатамошно размножување, тогаш останува во почвата следната година и се одгледува како двегодишна култура.
Треба да се напомене дека коренот на морков се протега доста длабоко во почвата и се карактеризира со голема моќ на вшмукување, и обезбедува дополнителна храна долж страничните вени. На површината на секоја билка на моркови има мало плод долг до 2 милиметри со карактеристични боцки на површината, што служи за понатамошно размножување. Во еден грам семе од моркови има 700 до 1200 семки.
Морковот нема голема желба за високи температури. Семето ‘рти ина температура од 3-5 степени Целзиусови, но тогаш периодот на ртење трае доста долго, или едноставно кажано, растението се бори да напредува. По никнувањето, растенијата се прилично отпорни на мраз, па можат да издржат и -5 степени Целзиусови. Сепак, постои опасност, бидејќи тие биле изложени на ниски температури, веднаш да влезат во генеративна фаза и во првата година да се однесуваат како да се веќе во втората. Најдобро е ако надворешната температура за време на вегетацијата на морков е околу 18 степени Целзиусови. Морковите генерално ги задоволуваат своите потреби за вода со леснотија, но наводнување е потребно само за време на суви години. Морковите имаат најголема потреба од вода кога имаат само 5-6 лисја, како и кога коренот е интензивно се задебелува и расте.
Последиците од недоволно количина на вода во тој период се добивање на краток и тврд корен, со различни форми, што не е погодно за пазарот. Одгледувањето на земјиштето на кое се одгледуваат морковите треба да биде такво да се добие ронлива структура на почвата и да се користат хербициди, така што плевелите не го загрозуваат растот и развојот на морковот. Најдобро е да се одгледуваат моркови на песочна почва, а најлошо е на тешката глинена почва. Потоа, на морковите се појавуваат големи деформитети. Неопходно е да се одгледуваат моркови во ротација и не треба да се враќаат на истата парцела пред истекот на 3-4 години. Нејзини одлични претходници се компири, зелка, пиперки и мешунки.
Ако сега, пред претстојната зима, сакаме да сееме моркови, ограничени сме на услови кои се неповолни во текот на зимата, но решението е да ги одгледуваме во топли тунели, кои можат да бидат ниски и полувисоки. Во ниски тунели, неопходна е обвивка од агрил.
На тој начин може да се произведат беби моркови во текот на зимата, кои се исклучително привлечни и интересни за пазарот. Тие се нудат на пазарот во рана пролет, кога нема друг свеж зеленчук, но исто така и на прехранбената индустрија за замрзнување. Најдобро е да се засади на подигнати леи, со додаток на ѓубриво. Исто така, потребно е да се нагрнат морковите за да не останат зелени глави, што ја намалува пазарната, но и хранливата вредност. Нагрнувањето има повеќе позитивни карактеристики во одгледувањето моркови,се уништува меѓуредната вегетација, кората е разбиена и директно се подобрува состојбата на влага и воздухот на почвата. При раната сеидба, коренот се развива подобро, а содржината на каротин и шеќер во него е поголема. Со додавање на азот преку суплементација, ние директно влијаеме на зголемување на витамин А во коренот, додека со додавање на калиум, влијаеме на зголемување на шеќерот и витаминот Ц во коренот.
Сеењето моркови зависи од карактеристиките на сортата. Може да биде пролет, лето и под контролирани услови, доцна есен. Растојанието помеѓу редовите треба да биде 35-40 см, на длабочина од 1-1,5 см, додека растојанието во рамките на редовите треба да биде 5-8 см. Кога сеете во двојни ленти, растојанието помеѓу лентите треба да биде 75 см. При претходната сеидба, коренот се развива подобро, а содржината на каротин и шеќер во него е поголема. Семето морков се сади на крајот на август, а кога влегуваат во зимскиот период, коренот е веќе дебел околу 1 мм. Наводнувањето има голем ефект врз приносот на моркови, но треба да се спроведе со претпазливост, бидејќи вишокот вода ја намалува содржината на шеќер во коренот. Приносите на моркови, доколку се наменети за свежо производство, се околу 25-35 тони по хектар, а доколку се наменети за зимско складирање и индустриска преработка, 60-70 тони по хектар, бидејќи се собираат во физиолошка зрелост.
Во текот на зимата морковот може да се чува во надземни трапови широки околу 1,5 m и високи околу 1 m, со задолжителна хоризонтална и вертикална вентилација. Тенок слој почва се става над морковот, потоа слој изолатор, па уште еден слој почва. Може да се чува на овој начин до 6 месеци. Во визби, на температура од 2 до 5 Целзиусови степени, со релативна влажност од 90%, морковот може да се чува 2-3 месеци, а во фрижидер во строго контролирани услови до 8 месеци.
