Досега се опишани повеќе од 400 од нив, а 36 отсто од болестите на луѓето и животните во земјите во развој се директно или индиректно поврзани со микотоксини. Најмногу се јавуваат на пченка, пченица, јачмен, ‘рж и овес.
Есента 2022 година ни донесе врнежливи денови кои ја забавија жетвата на пченка и други култури. Поголемата влажност влијае на појавата и растот на габите кои лачат микотоксини и може да доведе до контаминација на храната. Најмногу се јавуваат на пченка, пченица, јачмен, ‘рж и овес. Бидејќи се отпорни на топлина, тие не се засегнати од поголемиот дел од процедурите за преработка и подготовка на храна. Досега се опишани повеќе од 400 од нив, а 36 отсто од болестите на луѓето и животните во земјите во развој се директно или индиректно поврзани со микотоксините.
Бидејќи претставуваат ризик за здравјето на луѓето и животните, неопходно е што подобро да се запознаат и да се избегнуваат. Болеста што ја предизвикуваат се нарекува микотоксикоза, а нејзиното дејство може да биде акутно или хронично.
Голем проблем
Најчест е афлатоксинот, кој има канцерогено дејство врз луѓето и животните. Се произведува главно од видовите Aspergillus flavus, A. parasiticus и A. nomius. Познати се повеќе од 20. Големи количини може да предизвикаат акутно труење или афлатоксикоза. Тие можат да бидат опасни по живот, најчесто поради оштетување на црниот дроб. Афлатоксините се генотоксични, можат да ја оштетат ДНК и да предизвикаат рак кај животинските видови, а постојат и индикации дека предизвикуваат рак на црниот дроб кај луѓето.
Долги години се сметаше дека свињите се исклучително чувствителни, но научните истражувања открија дека кравите пред отелувањето се особено чувствителни на микотоксини. Телото на животното поминува низ насилни промени, а имунолошкиот систем слабее. Не заостанува чувствителноста на телињата.
Токсичниот ефект се рефлектира во слабеење на имунолошкиот систем, нарушена работа на внатрешните органи, репродуктивниот и нервниот систем. Кравите се поподложни на болести како што се: ацидоза, кетоза, маститис, ендометритис. Често се јавува куцање, задржување на плацентата, продуктивноста се намалува, а животното јаде помалку.
За степенот на влијанието говори и тоа што конзумирањето на контаминирана храна резултира со 20 до 30 абортуси кај кравите.
Микотоксини се наоѓаат во добиточната храна
Нивното присуство во пченката за подготовка на добиточна храна е речиси невозможно да се спречи. Таа земјоделска култура годинава беше изложена на ефектите од екстремната суша и високите температури, што создаде одлични предуслови за развој на габите. Дополнителен проблем е што дождливиот период во времето на бербата може многу брзо да ја зголеми содржината на овие токсични материи. Научните истражувања потврдија дека микотоксините се зголемуваат за 77 отсто за седум дена во жито со содржина на влага од 25 отсто. Колку повеќе зрната се изложени на оштетување и кршење за време на бербата, толку е полесно инфекцијата да се појави и да се шири.
Како да се реши проблемот?
Борбата со нив не е лесна и едноставна. Габичната инфекција се јавува на полето за време на сезоната на растење и жетвата. Големо внимание треба да се посвети на одгледување на отпорни сорти и примена на соодветни ѓубрива.
Температурата во магацинот се движи од 15 до 18ºC. Магацините треба да имаат добар систем за вентилација, бидејќи зголемувањето на влажноста над 60 проценти придонесува за развој на мувла. При складирање грануларни суровини, се препорачува да се користи инхибитор на мувла.
Зрната со висока содржина на влага треба да се сушат за да се спречи ширењето на габите. Влагата треба да се движи помеѓу 8 и 14 проценти во зависност од видот. Содржината на микотоксини може да се намали со примена на механички мерки (одвојување на мувлосаните производи), физички третмани (термичка обработка, примена на УВ и микробранови) и употреба на хемиски супстанци (оксидирачки агенси).
За повеќе корисни стории посетете ја рубриката Агро совети, како и нашите социјални мрежи Facebook и Viber.
