Климатските промени се исклучително сложена појава со многу непознати и променливи и треба да се пристапи како таква. Сценаријата или проекциите за климатските промени во иднина и нивното понатамошно влијание врз нашата планета генерално укажуваат на зголемување на просечната температура на воздухот и поинтензивна деградација на животната средина.
Акционите стратегии треба да се прилагодат и насочат според различни сценарија на климатските промени. Тие треба да се одвиваат и да се спроведуваат истовремено на три основни нивоа: стагнација на понатамошна деградација на животната средина (првенствено атмосферата), ублажување на причините за климатските промени и адаптација на климатските промени. Со примена на различни стратегии, за системите за производство на храна се овозможува стабилност (безбедност), ефикасност (во смисла на користење на ресурси) и приспособливост (навремена и соодветна реакција на ненадејни промени на системот).
Постојат неколку различни стратегии за прилагодување на земјоделското растително производство на климатските промени. Следните концепти треба да се истакнат како најзначајни:
- Климатски паметно земјоделство
- Одржливо управување со земјиштето
- Конзерваторско земјоделство.
Climate Smart Agriculture (CSA) се заснова на три основни принципи, т.е. интегрира три димензии на одржлив развој (економски, социјален и еколошки):
- одржливо интензивирање на земјоделското производство и профит
- адаптација и зајакнување на отпорноста на агроекосистемите на климатските промени
- намалување и/или елиминирање на стакленички гасови.
Одржливото управување со земјиштето (SLM) се заснова на исполнување на следниве услови:
- продуктивноста
- безбедноста
- заштита
- економијата
- социјална прифатливост
- издржливост.
Конзервативното земјоделство (CA) се заснова на три основни постулати создадени според принципите на одржливост:
- трајна покривка за земја
- минимално нарушување на почвата со одгледување
- плодоред (ротирање).
Нивната просторна, временска и технолошка независност е значајна за овие концепти, но во исто време во некои случаи тие можат да бидат многу комплементарни еден на друг. Тоа значи дека со одредени неопходни прилагодувања на спецификите на агроеколошката област на растење, тие се применливи на глобално, регионално и локално ниво. Имајќи ги предвид основните принципи на земјоделството (на пример, продуктивност, одржливост, доволност), потоа неговите особености (агроеколошки и агротехнички) во рамките на адаптацијата кон климатските промени, како и можноста за избор и применливост на различни стратегии, постојат неколку различни мерки и процедури кои можат да придонесат за ублажување и прилагодување на промените. Постојат две основни групи на директни и индиректни мерки и процедури кои се применуваат во приспособувањето на земјоделството кон климатските промени.
Првата група мерки за адаптација се заснова на генетски и размножувачки основи и вклучува:
- развој на генетски потенцијал
- воведување на странски сорти
- создавање на сорти поотпорни на различни стрес фактори.
Најзначајните извори на стрес поврзани со климатските промени се високата температура и сушата, а тие служат како претходници за биотски и абиотски стресори за кои треба да се развие генетска отпорност. Главни биотички извори на стрес се: болести, штетници, плевел, инсекти, нематоди, габи, бактерии, вируси, а главни абиотски извори се: висока и ниска температура, вишок или недостаток на вода, инсолација, ветер.
Втората група мерки за прилагодување на растителното производство на климатските промени се заснова на спроведување на редовни агротехнички мерки и процедури во растителното производство на одржлив начин. Некои од најважните се:
- обработка на почвата за зачувување
- одржување на поттикнување на биогеноста и (агро)биодиверзитетот на почвата
- агрошумарството
- намалување на ерозијата (со вода, ветер, обработување)
- плодоред, комбинирани култури (консоцијација), меѓусебни култури
- правилно управување со водите (мерки за наводнување и против поплави)
- правилно управување со хумусот (и органската материја на почвата)
- секвестрација на јаглерод (подигање на нивото на органска материја)
- намалување на емисиите на CO2 (манипулација со растителни остатоци)
- следење на временските и климатските прогностички модели
- прогнозирање на културите
- одгледување на поотпорни култури
- воведување на странски сорти
- развој и примена на одржливи технологии.
Гореспоменатите мерки и процедури во двете групи мерки за адаптација претставуваат рамка која треба да се следи со цел ублажување и прилагодување на климатските промени. Системот на мерки успешно ќе функционира само под услов значително и вистинско пренасочување на земјоделското производство од ниво на креирање законска регулатива, преку производни и преработувачки циклуси, до финална потрошувачка.
За повеќе корисни стории посетете ја рубриката Агро совети, како и нашите социјални мрежи Facebook и Viber.
Доколку нешто продавате или купувате посетете го огласникот WWW.PETEL.MK
