Пчелите живеат во многу специфична заедница каде хиерархијата е строго почитувана. Пчелата како поединец не може да живее сама. За нејзиниот опстанок е неопходно општество со една матица, неколку десетици илјади работници и неколку стотици трутови. Современиот начин на пчеларство фаворизира ширење на разни болести и штетници кои ги напаѓаат медоносните пчели. Која болест кај пчелите се јавува во летните месеци?
Една болест кај пчелите која се јавува во текот на летото е сенотенијаза која ги погодува работничките. Доколку не се забележи навреме и не се започне со третман, може да ги десеткува пчелите работници. Со тоа да го загрози опстанокот на целото семејство.
Сенотенијазата се јавува кај пчелите работници во текот на топлите пролетни и летни месеци, од мај до крајот на август. Многу ретко се појавува кај трутови кои се претежно неактивни или кај матицата која не го напушта потомството. Причина за болеста е ларвата на мувата Senotenia tricuspis Meig кои се распространети низ целиот свет. Нормално припаѓа на групата месни мушички и не е поврзана само со пчелите, кои всушност ги користи како храна за ларвите. Една женка од оваа мува може да положи помеѓу 700 – 800 ларви.
Како настанува инфекцијата?
Инфекцијата се јавува кога мувата положува живи ларви помеѓу главата на пчелата и градниот кош. Секоја пчела снесува по едно јајце кое поминува низ три фази на развој додека не стане полнолетно. Мувата обично се качува на покривите на кошницата веќе наутро и останува таму се додека има сончева светлина. Забележано е дека мувите претпочитаат покриви од пчеларници обоени во бели и светли бои. Исто така и оние што се на сонце. Како што одминува денот и станува се потопол, а температурата достигнува меѓу 25 и 30 степени, мувата се засолнува во засенетите делови од кошницата каде пчелите ги чекаат во заседа. Буквално ја напаѓа пчелата во лет. Кога паѓа, го свиткува задниот дел од телото и ја поставува ларвата помеѓу главата и градниот кош на пчелата.
Мувите ги положуваат своите ларви во интервали од 20 минути. Се верува дека ги привлекува звукот на крилјата на пчелите кога полетуваат. Овој процес се одвива толку брзо што често е невозможно заедно да се видат мувата и пчелата што ја нападнала во лет. Понекогаш пчелите успеваат да ги избегнат мувите што им прават заседа така што ненадејно го менуваат правецот за време на полетувањето.
Јајцето брзо се трансформира во ларва која се храни со хемолимфата на пчелата. Таа набрзо умира, поради што ларвите од втората фаза на развој најчесто се наоѓаат кај заразените пчели. По убивањето на пчелата во која се развила, ларвата на мушичката од трета фаза е долга еден сантиметар и се храни со пекторалните мускули и меките стомачни ткива на мртвата пчела. Пред да се метаморфозира во кукличка, ларвите можат да се преселат во друга мртва пчела и да ги изедат нејзините ткива. Зрелата ларва го напушта трупот на пчелата и ползи во земјата. По 7 до 14 дена се трансформира во возрасна единка.
Симптоми на болеста
Проблемот со оваа болест предизвикана од штетници кои ги напаѓаат пчелите е што пчеларот практично ги забележува симптомите дури пред смртта на пчелата. Имено, во првите 24 часа по навлегувањето на ларвата се уште нема видливи промени. Лузна во форма на црна точка може да се најде на местото каде што мувата го положила јајцето на пчелата, а оваа појава се нарекува меланоза. Веднаш по пенетрацијата, ларвите се сместуваат во лобулите на плунковните жлезди во градниот кош или пливаат во хемолимфата меѓу нив. Потоа, ларвите минуваат подлабоко во телото на пчелата и се сместуваат помеѓу мускулите на градниот кош и хитинозната покривка на пчелата. Во мускулните влакна може да се забележи лиза на миофибрилите, која е предизвикана од дејството на литичките ензими на ларвите на мушичката, кои буквално ги претвораат мускулните влакна во питиска маса.
Пчелата не може да лета, паѓа од рамката до подот на кошницата и се обидува да излезе.
Ларвата потоа е во торакалниот сегмент помеѓу мускулите за движење на крилјата и нозете. Пчелата не може да лета, паѓа од рамката до подот на кошницата и се обидува да излезе. Еден од препознатливите симптоми е триењето на пчелата со предните нозе во пределот зад главата на местото каде што ларвата продира во градниот кош. Кај заразена пчела се забележува малку надуен стомак. Појавата на болни пчели е особено интензивна во вечерните часови или рано наутро. Ларвите на мувите остануваат во телото и по смртта на пчелата додека не ги изедат сите меки ткива. Зрелата ларва секогаш ја напушта пчелата со перфорирање низ меѓусегменталните отвори. Трупот на пчела што умрела откако била заразена има тежок гнил мирис. Најточна дијагноза се поставува во лабораторија, каде во хартиена кеса се земаат неколку мртви пчели.
Постои механички и хемиски метод за контрола на оваа болест. Механички значи дека на покривот на кошницата е поставен бел леген полн со вода во кој ќе одлетаат мувите и бидејќи немаат каде да слетаат на кошницата, паѓаат во басенот и се дават. Вториот, хемиски метод вклучува употреба на хемиски агенси како што се инсектициди. Со овој метод треба да бидете исклучително внимателни, бидејќи може ненамерно да ги убиете пчелите. Затоа најдобро е да се консултирате со експерт кој ќе ја одреди прецизната терапија врз основа на проценката на наездата на потомството.
За повеќе корисни стории посетете ја рубриката Агро совети, како и нашите социјални мрежи Facebook и Viber.
