Леќа – едногодишно тревно растение кое спаѓа во семејството на мешунките, а карактеристично е тоа што се готви релативно брзо и лесно. Најмногу личи на грашок. Реално, многу малку се одгледува на нива, иако има пазар за пласман на плодовите.
Семето се користи за човечка храна како чорба и како додаток при подготовка на разни јадења. Покрај целото семе, се користи и прекупата. Од брашното од леќа се прават разни видови пецива, а во производството на леб е одличен додаток на пченичното брашно (се додаваат околу 20 проценти). Леќата има висока хранлива вредност, што произлегува од нивниот хемиски состав. Значајна е и содржината на витамини од групата Б.
Зелената маса на леќата и сеното како наливна сточна храна имаат висока хранлива вредност и може да се споредат со црвената детелина.
Услови за раст на леќата
Леќата има многу специфични потреби за топлина. Постојат големи разлики помеѓу првиот и вториот дел од сезоната на растење. Минималната температура за ‘ртење е од 3 до 5 степени C, а практичната минимална е од 7 до 10 степени C, оптималната е 30 степени C, а максималната е 36 степени C. Садниците издржуваат мразови од -5 до – 6o степени C. Возрасните растенија во фаза на цветање можат да издржат мразови од -6°C, а во фазата на зреење уште посилни мразови.
Леќата расте и се развива нормално доколку просечните дневни температурни вредности не се пониски од 17 степени Целзиусови. Оптималната температура на зреење е од 19 до 20 степени Целзиусови.
Во споредба со другите мешунки, леќата има помала потреба од влага, полесно поднесува суша, освен соргото и наутот. Отпорноста на суша е поголема до почетокот на цветањето, а потоа се намалува. Во овој период, подобро ја поднесува сушата на почвата од сушата на воздухот. Многу добро реагира на наводнување. Не толерира премногу влага. Во услови на висока влажност во сезоната на растење, вегетативната маса се развива премногу обилно, отпорноста на болести се намалува и сезоната на растење се продолжува.
Леќа е растение која сака долг ден. Реакцијата на должината на денот е различна во зависност од сортата и разновидноста. Најмногу и одговараат чернозем и алувијалните почви. Успева и на маслодајни култури и ѓубриво. Не поднесува солени почви и почви со високо ниво на подземна вода.
Плодоред
Не поднесува монопродукција, затоа мора да се одгледува во плодоред. Во споредба со предоброкот, таа е прилично скромна. Сепак, дава подобри резултати по културите со широк ред, особено по шеќерната репка и компирот. Пченката е помалку погодна предкултура. По стрништата дава малку послаби резултати. При изборот на предкултури, мора да се земе предвид плевелноста на земјата, бидејќи леќата првично се развива и расте бавно, бидејќи плевелот може сериозно да и се закани. Не смее да се враќа на истата површина пред 5 до 6 години. Тоа е многу добра почетна култура за речиси сите поледелски растенија.
Обработка на земјиштето
Основната обработка на почвата се врши на крајот на летото и почетокот на есента. Поради плиткиот коренов систем, добро реагира на длабочината на одгледување со зголемување на приносот. Во длабоко култивирана почва, коренот расте побрзо, подобро се разгранува и затоа се зголемува неговата моќ на вшмукување. Затоа длабочината на основниот третман не треба да биде помала од 25 см.
Во текот на зимата, почвата треба да остане во отворени бразди. Ако површината е со многу плевел, треба да се изврши површинско одгледување до зима, а со тоа и грубо израмнување.
Прелиминарната подготовка на земјиштето треба да се направи многу добро. Потребно е што подобро да се израмни површината на длабочина не помала од 8 см. Треба да се нагласи дека при предсеидбената подготовка на почвата не треба да се користат тешки алати и дека газењето на почвата треба да се намали до минимален можен обем. Денес тоа се постигнува со користење на современи агрегати за планирана подготовка на земјиштето.
Ѓубрење
За леќа се применуваат помали количества на минерални хранливи материи бидејќи добро ги користи хранливите материи од почвата, како и продолжениот ефект на ѓубривото. Директна употреба на ѓубриво не се применува, а 10 до 15 тони прегорено ѓубре се користи само на екстремно сиромашни почви. Поголемо количество ѓубриво предизвикува голем раст на културите, а се применува само за производство на зелена маса. За производство на семе се дава 20 kg/ha азот за да се обезбеди исхрана на младите растенија до почетокот на фиксацијата на азот. Во почвата се внесуваат фосфор и калиум во количина од 40 до 60 kg/ha активна материја.
Сеидба
Леќата се сее во првата или втората недела по почетокот на теренската работа. Доцнењето на сеидбата предизвикува намалување на приносот. Се сее во тесни редови на растојание од 12 до 15 см. Количината на семето за сеидба зависи од потребната густина на културата. Ситносемената леќа се сее со 250 до 300, а крупната со 200 до 250 никнати зрна/м2. Според тоа, масата на ситносемената леќа е од 80 до 100 кг/ха, а крупната од 100 до 120 кг/ха. Длабочината на сеење е од 3 до 5 см.
Нега
По сеидбата, и пред никнувањето, валањето се користи за зголемување на влагата и разбивање на покорицата, но многу ретко. Разбивањето се врши со ротациона тањирача. Ако посевот никнал добро, може да се направи веднаш по никнувањето. Дополнително на ова, се препорачува едно кога растенијата ќе достигнат висина од 6 до 7 см. Контролата на плевелот се врши со хербициди. Ако леќата се сее во ленти или широки редови, се користи меѓуредско одгледување. Леќата многу добро реагира на наводнување, а наводнувањето во фазата на формирање и цветање има најголемо влијание врз приносот.
Жетва
Леќата зрее нерамномерно. Покрај ова, презрелите мешунки пукаат и семките се расфрлаат. Бербата се врши на повеќефазен или двофазен начин кога се зрели 2/3 од мешунките на долниот дел од стеблото. Исечениот род останува во ризлите 3 до 4 дена, а потоа се транспортира до гумното. Жетвата не смее да се одложува, ниту пак искосената маса да се остава долго на сонце, односно да се исуши, бидејќи загубите многу се зголемуваат, а квалитетот на семето се влошува.
За повеќе корисни стории посетете ја рубриката Агро совети, како и нашите социјални мрежи Facebook, Viber и Telegram.
Доколку нешто продавате или купувате посетете го огласникот WWW.PETEL.MK
